W latach 20. i 30. XX wieku istniał powszechnie obowiązujący podział ludzi na rasy. Na jego podstawie narodowi socjaliści stworzyli swoją ideologię rasową. Zgodnie z nią różne rasy posiadały różną wartość, a rasa niemiecka („aryjska”) była tą najbardziej wartościową. By uchronić rasę niemiecką od „zanieczyszczeń”, narodowi socjaliści uchwalili w 1935 roku norymberskie ustawy rasowe, które wprowadzały m.in. zakaz zawierania małżeństw pomiędzy "aryjczykami" i "niearyjczykami". Do „niearyjczyków” zaliczano Romów i Cyganów, słowiańskich „podludzi” oraz Żydów, zaklasyfikowanych przez narodowych socjalistów jako „wrogą” rasę, a nie wyznawców religii mojżeszowej. Za zagrażających czystości rasy aryjskiej uznawano także ludzi z niepełnosprawnościami i osoby cierpiące na nieuleczalne choroby. Ideologia rasowa narodowych socjalistów doprowadziła najpierw do wykluczenia tych grup społecznych i ludzi, a ostatecznie do eutanazji i ludobójstw.
Pierwsze obozy koncentracyjne powstały w Niemczech w 1933 roku. W pierwszych latach ich istnienia więzieni byli w nich przede wszystkim przeciwnicy narodowych socjalistów. Później trafiali tam ludzie, którzy zgodnie z ideologią rasową stanowili zagrożenie dla rasy niemieckiej. Wraz z początkiem II Wojny Światowej obozy koncentracyjne stały się miejscem systematycznych mordów.
Od lat 1941–1942 zaczęto zakładać obozy zagłady. Należały do nich obozy Auschwitz-Birkenau, Belzec, Kulm, Majdanek, Sobibor i Treblinka. Wszystkie one znajdowały się na ziemiach polskich okupowanych przez Niemcy. Mordowano w nich systematycznie europejskich Żydów, Romów oraz polskich i radzieckich jeńców wojennych.
Obozy koncentracyjne i obozy zagłady służyły eliminacji wrogów politycznych, wymordowaniu milionów ludzi, wyzyskiwaniu ich poprzez pracę przymusową, pseudo medycznym eksperymentom na ludziach oraz internowaniu jeńców wojennych.
Obóz koncentracyjny Groß-Rosen na Dolnym Śląsku jest jednym z najmniej znanych obozów koncentracyjnych. Został utworzony w 1940 roku jako podobóz położonego na północ od Berlina obozu Sachsenhausen. Od 1941 roku miał już własne kierownictwo. Obóz Groß-Rosen posiadał około 100 podobozów, kilka z nich znajdowało się niedaleko Krzyżowej. Więźniowie, głównie osoby prześladowane ze względów politycznych lub rasowych pochodzące z Polski lub Związku Radzieckiego, byli wykorzystywani do pracy w kamieniołomach, sztolniach kopalnianych lub w przemyśle zbrojeniowym. W obozie Groß-Rosen przetrzymywano w okresie od 1940 do 1945 roku szacunkowo 120 - 125 tysięcy osób. Około 40 000 z nich zmarło z powodu ciężkich warunków pracy i bytowych lub zostało zamordowanych.